Văn hóa xếp hàng và ‘Chope’: Những quy tắc ứng xử ‘bất thành văn’ bạn cần biết khi ở Singapore

Singapore nổi tiếng thế giới là một quốc gia của trật tự, hiệu quả và các quy tắc. Nhưng bên cạnh những luật lệ được ghi rõ ràng, tồn tại một thế giới của những “quy tắc bất thành văn” định hình nên nhịp sống xã hội hàng ngày. Trong số đó, văn hóa xếp hàng và nghệ thuật “chope” (giữ chỗ) nổi lên như hai đặc điểm độc đáo nhất. Đối với du khách, việc thấu hiểu và tôn trọng những quy tắc này không chỉ giúp tránh khỏi những tình huống khó xử, mà còn là cánh cửa để nhìn sâu hơn vào tâm lý và tính cách của người dân Đảo quốc Sư tử.

Singapore – Nếu có một hình ảnh có thể tóm gọn về đời sống công cộng ở Singapore, đó chính là hình ảnh của một hàng người xếp ngay ngắn và im lặng. Từ việc chờ xe buýt, mua một ly trà sữa mới ra mắt, cho đến việc xếp hàng chờ đến lượt tại một quầy ăn trứ danh, người Singapore đã nâng việc xếp hàng lên thành một chuẩn mực xã hội, thậm chí được ví von một cách hài hước là “môn thể thao quốc dân”.

1. Xếp hàng – “Môn thể thao quốc dân” của Singapore

Việc xếp hàng một cách có trật tự đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân nơi đây. Đây không chỉ là hành động giữ trật tự, mà còn là biểu hiện của sự công bằng và tôn trọng lẫn nhau trong một xã hội có mật độ dân số cao.

• Văn hóa “Kiasu”: Một phần của thói quen này đến từ tâm lý “kiasu” (một từ trong tiếng Phúc Kiến có nghĩa là “sợ thua thiệt”). Người ta sẵn sàng xếp hàng dài để đảm bảo mình có được một món đồ phiên bản giới hạn, một suất ăn ngon nổi tiếng hay một chương trình khuyến mãi tốt. Hàng càng dài, sức hấp dẫn của thứ ở cuối hàng dường như càng lớn.

• Quy tắc ứng xử: Quy tắc rất đơn giản nhưng vô cùng quan trọng: tuyệt đối không chen hàng. Mọi nỗ lực chen lấn hay cắt ngang đều sẽ nhận được những cái nhìn không mấy thiện cảm. Mọi người đều chấp nhận rằng ai đến trước thì được phục vụ trước, đó là một giao ước xã hội không cần văn bản.

2. “Chope” – Nghệ thuật giữ chỗ độc đáo

Nếu xếp hàng là một quy tắc phổ biến, thì “chope” lại là một “phát minh” văn hóa đặc trưng của Singapore, đặc biệt là tại các khu ẩm thực (hawker centre) và khu ăn uống (food court) luôn đông đúc vào giờ cao điểm.

• “Chope” là gì? “Chope” là hành động sử dụng một vật dụng cá nhân nhỏ để “xí chỗ”, đặt lên bàn ăn nhằm giữ chỗ trong khi bạn đi xếp hàng mua đồ ăn. Đây là một giải pháp cực kỳ hiệu quả cho vấn đề: làm sao vừa có thể xếp hàng ở một quầy rất đông, vừa đảm bảo có chỗ để ngồi ăn sau đó.
• “Vũ khí” để Chope: Bất kỳ vật dụng cá nhân nào không quá giá trị đều có thể được sử dụng. Phổ biến và mang tính biểu tượng nhất là một gói khăn giấy. Ngoài ra, người ta còn dùng:
  • Một chiếc ô (dù)
  • Thẻ nhân viên hoặc dây đeo thẻ
  • Một chai nước
  • Một cuốn sách hoặc tờ báo cũ

• Những quy tắc vàng của việc “Chope”:
  1. Tôn trọng vật giữ chỗ: Nếu bạn thấy một gói khăn giấy hay một chiếc ô trên bàn trống, hãy hiểu rằng bàn đó đã có chủ. Việc di chuyển vật giữ chỗ của người khác được xem là một hành động cực kỳ bất lịch sự.
  2. Không dùng đồ giá trị: Tuyệt đối không dùng điện thoại, ví tiền hay những vật dụng đắt tiền để “chope”. Hệ thống này vận hành dựa trên sự tin tưởng cộng đồng và ý thức chung, nhưng an toàn vẫn là trên hết.
  3. “Chope” một cách hợp lý: Chỉ giữ chỗ khi bạn thực sự chuẩn bị đi mua đồ ăn. Việc giữ một chiếc bàn rồi đi dạo đâu đó trong 30 phút là không được chấp nhận.
  4. Chỉ áp dụng ở khu ăn uống tự phục vụ: “Chope” là văn hóa của các khu hawker centre và food court. Đừng bao giờ làm điều này tại các nhà hàng hay quán cà phê có nhân viên phục vụ tại bàn.

3. Lời khuyên cho du khách “nhập gia tùy tục”

• Quan sát là chìa khóa: Khi đến một khu ăn uống, hãy nhìn xung quanh. Nếu thấy các gói khăn giấy trên bàn, bạn đã hiểu quy tắc.
• Chuẩn bị “vũ khí”: Hãy luôn có một gói khăn giấy trong túi. Nó không chỉ hữu ích cho việc vệ sinh mà còn là “vé thông hành” giúp bạn có một chỗ ngồi thoải mái.
• Khiêm tốn hỏi han: Nếu bạn đi một mình và chỉ còn những bàn lớn đã được “chope”, bạn hoàn toàn có thể lịch sự đến hỏi người giữ chỗ rằng “Xin lỗi, tôi có thể ngồi cùng bàn được không?”. Phần lớn người Singapore rất sẵn lòng chia sẻ.

Văn hóa xếp hàng và “chope” không chỉ đơn thuần là những thói quen. Chúng là những lát cắt thú vị, phản ánh sâu sắc tính cách của xã hội Singapore: một xã hội đề cao sự công bằng, hiệu quả và tin tưởng lẫn nhau. Bằng cách hiểu và tôn trọng những quy tắc “bất thành văn” này, du khách không chỉ có một chuyến đi suôn sẻ hơn mà còn thể hiện sự tôn trọng của mình đối với nền văn hóa địa phương, qua đó có được một trải nghiệm du lịch trọn vẹn và ý nghĩa hơn rất nhiều.